Το InScience παρουσιάζει μια ομιλία του κ. Άγγελου Χανιώτη, καθηγητή Αρχαίας Ιστορίας και Κλασικών Σπουδών στο Institute for Advanced Study στο Πρίνστον.
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
Η ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΝΥΧΤΑΣ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ Για να βελτιώσει τις συνθήκες της ζωής, ο άνθρωπος από την απώτατη προϊστορία προσπαθεί να κατακτήσει πρόσθετο χώρο για τις διάφορες δραστηριότητες, αλλά και πρόσθετο χρόνο. Κομμάτι αυτής της προσπάθειας είναι το «ημέρωμα της νύχτας», δηλαδή η προσπάθεια η νύχτα να γίνει ασφαλέστερη, φωτεινότερη, φιλικότερη προς οικονομικές και κοινωνικές δραστηριότητες. Η τεχνολογία (με την ευρύτερη έννοια της λέξης) της νύχτας συνίσταται σε όλες τις υλικές επινοήσεις και μηχανισμούς που υπηρετούσαν αυτό τον σκοπό: σε διάφορες μεθόδους τεχνητού φωτισμού, σε αστρονομικά όργανα, συστήματα τηλεπικοινωνίας, βοηθήματα της νυκτερινής ναυσιπλοΐας, μηχανισμούς ακριβούς μέτρησης του χρόνου. Η ομιλία εξετάζει την εξέλιξη αυτής της τεχνολογίας της νύχτας και τους κοινωνικούς και πολιτιστικούς παράγοντες που την προώθησαν, κυρίως από την ελληνιστική εποχή και μετά.
ΣΥΝΤΟΜΟ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ
Ο Άγγελος Χανιώτης κατέχει από το 2010 την έδρα Αρχαίας Ιστορίας και Κλασικών Σπουδών στο Institute for Advanced Study στο Πρίνστον. Ειδικεύεται στην επιγραφική και την ιστορία του Ελληνισμού από τον Αλέξανδρο ως την ύστερη Αρχαιότητα. Έχει διατελέσει καθηγητής στα Πανεπιστήμια Χαϊδελβέργης, Νέας Υόρκης και Οξφόρδης και Αντιπρύτανης του Πανεπιστημίου Χαϊδελβέργης. Από το 1995 συμμετέχει στις ανασκαφές της Αφροδισιάδας και από το 2021 συνδιευθύνει την ανασκαφή της Λύκτου στην Κρήτη. Για τις έρευνές του, για τις οποίες έχει λάβει χορηγίες από το European Research Council, το Packard Humanities Institute, το National Endowment for the Humanities, την Deutsche Forschungsgemeinschaft και άλλους φορείς, έχει τιμηθεί με πολλά βραβεία και διακρίσεις, μεταξύ άλλων με το Κρατικό Βραβείο Δοκιμίου στην Ελλάδα, το Βραβείο Έρευνας του Ιδρύματος Χούμπολντ, το Κρατικό Βραβείο Έρευνας της Βάδης -Βυρτεμβέργης και τον τίτλο του επίτιμου διδάκτορα τεσσάρων πανεπιστημίων. To 2013 τιμήθηκε με το παράσημο του Ταξιάρχη του Φοίνικα. Έχει διατελέσει μέλος πολλών ερευνητικών συμβουλίων, όπως του Εθνικού Συμβουλίου Έρευνας της Ιταλίας (2012-2014), του Ερευνητικού Συμβουλίου της Αυστριακής Ακαδημίας Επιστημών (2008-2013), του Collegium for Advanced Study της Φινλανδίας (2004-2009) και του Διεθνούς Συμβουλίου της Alexander von Humboldt Foundation (2005-2010). Από το 2020 είναι Πρόεδρος του Επιστημονικού Συμβουλίου της Fondation Hardt pour l’Étude de l’Antiquité Classique στη Γενεύη. Είναι μέλος της American Philosophical Society και της Academia Europea και αντεπιστέλλον μέλος των Ακαδημιών Αθηνών, Βελγίου, Φινλανδίας και Χαϊδελβέργης. Από το 2020 υπηρετεί στο Ανώτατο Συμβούλιο της Εθνικής Αρχής για την Ανώτατη Εκπαίδευση και από το 2023 στο Εθνικό Συμβούλιο Έρευνας, Καινοτομίας και Τεχνολογίας. Είναι πρόεδρος της μη κερδοσκοπικής εταιρείας «Κόμβος: Δίκτυα του Παγκόσμιου Ελληνισμού». Πρόσφατα βιβλία του είναι, μεταξύ άλλων, Θεατρικότητα και δημόσιος βίος στην ελληνιστική εποχή (2009), Η εποχή των κατακτήσεων: ο ελληνικός κόσμος από τον Αλέξανδρο στον Αδριανό (2021) και Emotionen und Fiktionen: Gefühle in Politik, Gesellschaft und Kultur der griechischen Antike (2023).
Κεφάλαια της Ομιλίας
- 00:00:14 Ομιλία
- 00:56:51Ερωτήσεις:
- 00:57:30 Δίνεται η εντύπωση σε κάποιον που δεν είναι ειδικός, όταν ασχολείται με τα θέματα της τεχνολογίας και της επιστήμης, όταν προσπαθεί να διαβάσει πράγματα για την επιστήμη την τεχνολογία στους αρχαίους χρόνους, ότι σαν να υπάρχει μία τομή ανάμεσα στην κλασική αρχαιότητα και στους ελληνιστικούς χρόνους. Όπου στη μεν κλασική αρχαιότητα η επιστήμη και η ενασχόληση με την επιστήμη ήταν κατά κάποιο τρόπο για το απορείν και το θαυμάζειν ενώ στην ελληνιστική περιόδο μετατοπίζεται στο να ικανοποιηθεί η η ανάγκη, δηλαδή στο να εξυπηρετηθούν οικονομικές ανάγκες. Αυτό κατά κάποιο τρόπο μας φέρνει σ’αυτό που ζούμε σήμερα με την επιστήμη και τεχνολογία. Ποιό είναι το δικό σας σχόλιο;
- 01:04:17 Ευχαριστούμε για την συναρπαστική ομιλία. Ενστερνίζεστε την ολοένα και περισσότερο διαδεδομένη άποψη ότι οι Αρχαίοι κοιμόντουσαν το βράδυ με διακοπές; Έχετε την αίσθηση ότι οι λύχνοι προορίζονταν για ιδιωτική χρήση και οι λαμπάδες, τα κεριά και οι δάδες για εξωτερική και δημόσια ή δεν υπήρχαν περιορισμοί; Το ανάγλυφο που μας δείξατε από τη Ρώμη σχετίζεται με την ιστορία που διασώζει ο Πλούταρχος, Το περί πολυπραγμοσύνης ενός αναξιοπρεπέστατου του πολίτη που το βράδυ άλεθε αλεύρι ενώ πεινούσαν οι συμπολίτες του; Πότε αναμένουμε το βιβλίο σας; Πέμπτο, ασχολούμαι με τη δράση των πρώτων χριστιανών γυναικών τη νύχτα και θεωρώ πως ήταν ένας σημαντικός λόγος επικράτησης του χριστιανισμού.
- 01:12:37 Αναφερθήκατε στη σημασία του πολέμου ως κίνητρο ανάπτυξης νέων τεχνολογιών στην αρχαιότητα. Ίσως εφαπτομένη στον πόλεμο αλλά και ταυτόχρονα ξεχωριστή δραστηριότητα ήταν και η πλοήγηση στην ξηρά και τη θάλασσα. Υπάρχει κάποιο τεχνολογικό προϊόν της εποχής που να έφερε επανάσταση στην πλοήγηση στην Αρχαία Ελλάδα;
